Konsekwencją słabego aksjomatu ujawnionych preferencji jest bardzo silny fakt, który ekonomiści nazywają skompensowanym prawem popytu. Mówi ono, że zmiana popytu jest ”przeciwna” do kierunku zmiany ceny, jeżeli rozważymy zmianę ceny skompensowaną zmianą dochodu, tak, aby uprzednio konsumowany koszyk był nadal na naszym ograniczeniu budżetowym.
Skompensowane prawo popytu:
Dla każdego
Jeżeli funkcja popytu
(
W przeciwnym przypadku –
Ponieważ zmiana jest skompensowana,
Z tego, że
(
Jeżeli funkcja popytu
Załóżmy teraz, że SAUP dla zmian skompensowanych nie zachodzi,
tzn. istnieje taki
Z prawa Walrasa mamy wówczas
Zauważmy, jakie są implikacje skompensowanego prawa popytu, jeśli rozważymy jedynie zmianę ceny jednego dobra: zmiana popytu na to dobro będzie przeciwna (już bez cudzysłowu) do kierunku zmiany ceny skompensowanej odpowiednim wzrostem dochodu, czyli, jak należało się spodziewać, przy skompensowanym wzroście ceny, o ile nasz popyt na to dobro się zmieni, to spadnie.
Teraz będziemy analizować efekty zmiany ceny, które już nie są skompensowane zmianą dochodu. W tej sytuacji już wiemy, że kierunek zmiany popytu nie musi być przeciwny do kierunku zmiany ceny np. w przypadku dóbr Giffena. Będziemy starali się rozłożyć zmianę popytu na skutek zmiany ceny na dwa efekty: jeden związany z samą zmianą stosunku cen, przy czym zmianę tę w jakiś sposób będziemy kompensować (tzw. efekt substytucyjny) i drugi związany ze zmianą siły nabywczej naszego dochodu (efekt dochodowy). Ten rozkład będziemy nazywać równaniem Słuckiego albo dekompozycją Słuckiego. W przypadku ciągłym ma on postać:
Jeżeli funkcje popytu
Korzystamy z warunku dualności (stwierdzenie 6.6)
Różniczkujemy ten warunek obustronnie po
Rozłożyć zmianę popytu dla preferencji Cobba-Douglasa na efekty dochodowy i substytucyjny, używając ciągłego równania Słuckiego.
Udowodnić, że efekty substytucyjny i dochodowy z ciągłego równania Słuckiego są niezależne od wyboru konkretnej funkcji użyteczności odzwierciedlającej dane preferencje (choć odzwzorowanie popytu Hicksa jest od tego wyboru zależne).
Jeżeli funkcje popytu
Pierwszą z wielkości występujących po prawej stronie równania Słuckiego nazywamy efektem substytucyjnym, drugą efektem dochodowym.
Jeżeli rozważamy efekt zmiany ceny tylko jednego dobra, to efekt
substytucyjny jest zawsze przeciwny do kierunku zmiany ceny, ponieważ
macierz
Oczywiście ciągłą postać równania Słuckiego
poprzedziła wersja dyskretna, a nawet dwie wersje, matematycznie
trywialne. Jeśli interesować będzie nas wartość
przybliżona zmiany popytu na skutek zmiany ceny z
Wbrew temu, czego należałoby się spodziewać, dyskretne równanie Słuckiego nie jest dokładną wersją tego przybliżenia; dopiero wprowadzone później równanie Hicksa. Dyskretne równanie Słuckiego wynika z następującego spostrzeżenia.
Jeśli
Rozpisać efekty substytucyjny i dochodowy Słuckiego dla obu dóbr w przypadku wzrostu ceny
a) funkcji użyteczności Cobba-Douglasa o
b) dóbr doskonale komplementarnych;
c) doskonałych substytutów, w przypadku gdy przed zmianą konsumowane było jedynie dobro 1 i
(i) po zmianie nadal konsumowane jest dobro 1;
(ii) po zmianie konsumowane jest tylko dobro 2.
Dyskretny odpowiednik ciągłego równania Słuckiego wynika z następującego spostrzeżenia.
Powyższą tożsamość nazywamy równaniem Hicksa,
Rozpisać efekty substytucyjny i dochodowy Hicksa dla obu dóbr w przypadku wzrostu ceny
a) funkcji użyteczności Cobba-Douglasa o
b) dóbr doskonale komplementarnych;
c) doskonałych substytutów, w przypadku gdy przed zmianą konsumowane było jedynie dobro 1 i
(i) po zmianie nadal konsumowane jest dobro 1;
(ii) po zmianie konsumowane jest tylko dobro 2.
Interpretacja obu dyskretnych rozkładów wektora zmiany popytu na sumę dwóch wektorów jest taka sama: efekt zmiany ceny rozkładamy na efekt substytucyjny, mający jedynie odzwierciedlać reakcję na zmianę stosunku cen i zaniedbywać skutki zmiany siły nabywczej, i efekt dochodowy wynikający ze zmiany siły nabywczej dochodu. Efekt substytucyjny, to w każdym wypadku zmiana popytu spowodowana zmianą ceny skompensowaną taką zmianą dochodu, aby nie zmieniła się siła nabywcza dochodu, a efekt dochodowy to różnica zmiany popytu i efektu substytucyjnego. Niejednoznaczność wynika z niejasnej interpretacji terminu ”siła nabywcza”: równanie Hicksa gwaranuje, że nie zmienia się sytuacja konsumenta (jest tak samo dobra), a równanie Sluckiego jedynie że uprzednio wybrany koszyk znajduje się nadal na ograniczeniu budżetowym konsumenta (na skutek dodania lub odjęcia ”na papierze” dochodu). Oczywiście efekty Słuckiego łatwiej wyliczyć – nie musimy odwoływać się do nieobserwowalnej funkcji popytu Hicksa.
Podobnie jak w przypadku ciągłego równania Słuckiego, efekty substytucyjne są zawsze ujemne, a znak efektu dochodowego zależy od tego, czy dobro jest normalne czy podrzędne.
Udowodnić, że efekty substytucyjny i dochodowy z rozkładu Słuckiego (dyskretnego) i rozkładu Hicksa są niezależne od wyboru konkretnej funkcji użyteczności odzwierciedlającej dane preferencje.
Która z krzywych jest bardziej elastyczna cenowo, tzn. silniej reaguje spadkiem popytu na wzrost ceny (czyli ma większą co do modułu elastyczność cenową). Rozważamy tylko sytuację, gdy nie występuje efekt Giffena.
Skorzystać z ciągłego równania Słuckiego.
Treść automatycznie generowana z plików źródłowych LaTeXa za pomocą oprogramowania wykorzystującego LaTeXML.
strona główna | webmaster | o portalu | pomoc
© Wydział Matematyki, Informatyki i Mechaniki UW, 2009-2010. Niniejsze materiały są udostępnione bezpłatnie na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa-Użycie niekomercyjne-Bez utworów zależnych 3.0 Polska.
Projekt współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego.
Projekt współfinansowany przez Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego i przez Uniwersytet Warszawski.