Zagadnienia

10. Twierdzenia strukturalne 2

10.1. Twierdzenia strukturalne 2

Na zakończenie wykładu pokażemy zastosowanie teorii dualności do opisu wielościanów. Zacznijmy od dualnego opisu stożków.

Lemat 10.1

Niech α1,α2,,αt będą wektorami. Wówczas zbiór S=i=1triαi|ri0 jest wielościanem.

Niech dimS=n. Dzięki twierdzeniu 2.4 bez zmniejszenia ogólności możemy przyjąć, że SRn.

Wybieramy wszystkie wektory γRn spełniające warunki:

1) 1itαiγ0.

2) Istnieje n-1 liniowo niezależnych wektorów αi1,αi2,,αin-1 w zbiorze α1,α2,,αt , takich że 1j<nαijγ=0.

3) γγ=1

Warunki 2) i 3) wymuszają skończoną liczbę wektorów γ.

Niech W=γHγ, gdzie Hγ=xRn|xγ0. Pokażemy teraz, że S=W.

Z warunku 1) wynika inkluzja SW.

Niech bS. Badamy zadanie

Maxx0=bx

1itαix0.

Ponieważ wektory αi rozpinają przestrzeń Rn więc obszar dopuszczalny jest wielościanem o jedynym wierzchołku p=θ. Warunek bS oznacza, na mocy twierdzenia o dualności, twierdzenie 8.4, że p nie jest punktem optymalnym tego zadania. Zatem istnieje krawędź poprawiająca. Niech γ będzie unormowanym wektorem kierunkowym tej krawędzi. Wówczas:

1) γW implikuje 1itαiγ0.

2) γ jest wektorem krawędzi więc istnieje n-1 liniowo niezależnych półprzestrzeni opisujących - wektorów αi1,αi2,,αin-1 w zbiorze α1,α2,,αt, takich że 1j<nαijγ=0.

3) γγ=1.

Dodatkowo γb0 więc bHγ a zatem również bW.

Wykazaliśmy, że S=W jest wielościanem.

Lemat ten można sformułować jako: ”Każdy wypukły i skończenie generowany stożek jest wielościanem”.

Pewna odmiana powyższego lematu jest nazywana ”Fundamentalnym twierdzeniem o nierównościach liniowych” i pochodzi z prac Farkasa [1894, 1898], Minkowskiego [1896], Karatheodoryego [1911] i Weyla [1935].

Twierdzenie 10.1 (Fundamentalne twierdzeniem o nierównościach liniowych)

Niech α1,α2,,αt i β będą wektorami z przestrzeni Rn. Wówczas albo:

I) β jest nieujemną kombinacją liniową liniowo niezależnych wektorów z α1,α2,,αt.

albo

II) Istnieje hiperprzestrzeń V=xRn|γx=0, zawierająca m-1 liniowo niezależnych wektorów z α1,α2,,αt takich,

że γβ<0 i γα10,γα20,,γαt0,

gdzie m=dimlinα1,α2,,αt,β.

Algorytm szukania hiperprzestrzeni.

Krok 1. Jeżeli βlinα1,α2,,αt to jako V można wziąć dowolną hiperprzestrzeń zawierającą linα1,α2,,αt i nie zawierającą β.

Krok 2. Przyjmijmy, że Rn=linα1,α2,,αt. Wybieramy dowolny liniowo niezależny podzbiór D=αi1,αi2,,αin z wektorów α1,α2,,αt.

Następnie wykonujemy następującą iterację:

i) Zapisujemy β=j=1naijαij. Jeżeli ai1,ai2,,ain0 to stop jesteśmy w przypadku I).

ii) W przeciwnym przypadku wybieramy najmniejszy indeks h spośród i1,i2,,in taki,

że ah<0. Następnie budujemy hiperprzestrzeń H=x|γx=0=linDαh,

gdzie γ tak normalizujemy by γαh=1. (Wtedy γβ=ah<0).

iii) Jeżeli γα10,γα20,,γαt0 jesteśmy w przypadku II).

iv) W przeciwnym przypadku wybieramy najmniejszy indeks s taki, że γαs<0.

Teraz zamieniamy zbiór D na Dαhαs i powtarzamy iterację.

Dowód poprawności i skończoności algorytmu.

Przyjmijmy oznaczenia:

Di zbiór wektorów używanych w i-tej iteracji.

Jeżeli proces nie kończy się to, wobec skończoności zbioru wektorów α, dla pewnych k<l otrzymamy Dk=Dl.

Niech r będzie największym indeksem, takim, że wektor αr jest dodawany przy pewnej iteracji Dq a wyrzucany przy iteracji Dp. (kql, kpl). Niech Dp=αi1,αi2,,αin i β=j=1naijαij.

Zaczynamy q-tą iterację:

ii) Ponieważ nie jesteśmy w przypadku I) wybieramy najmniejszy indeks h spośród i1,i2,,in taki, że ah<0. Następnie budujemy hiperprzestrzeń H=x|γx=0=linDαh, gdzie γ tak normalizujemy by γαh=1. Ponieważ αh jest kiedyś dodawany więc h<r. Otrzymujemy γβ=ah<0.

iv) Teraz r jest najmniejszym indeksem takim, że γαr<0. Czyli i<rγαi0

Reasumując 0>γβ=γj=1naijαij=j=1naijγαij0 gdyż:

ij<rγαij0 oraz aij0,

ar<0 i γar<0,

ij>rγαij=0 bo αijDpDq z wyboru r.

Otrzymaliśmy sprzeczność.

Powyższy dowód poprawności i skończoności algorytmu można znaleźć w [12] Twierdzenie 7.1.

Z fundamentalnego twierdzenia można łatwo wyprowadzić lemat Farkasa, twierdzenia o dualności i twierdzenia strukturalne.

Twierdzenie 10.2

Każdy podzbiór Rn postaci

S=i=1tripi+j=1ksjαj|i=1tri=1,ri0,sj0 jest wielościanem.

Bez zmniejszenia ogólności możemy przyjąć, że dimS=n. Niech pi¯=1,piRn+1 oraz αj¯=0,αjRn+1. Tworzymy stożek S¯={θ+i=1tripi¯+j=1ksjαj¯;ri0,sj0}. Niech H={(x0,x1,,xn)Rn+1;x0=1}. Wtedy SS¯H. Ponadto dimS¯=dimS+1=n+1. Na mocy poprzedniego lematu stożek S¯ jest wielościanem więc S też jest wielościanem.

Twierdzenie 10.3

Niech WRn będzie wielościanem z wierzchołkiem. Niech p1,p2,,pt będzie zbiorem wszystkich wierzchołków W, oraz α1,α2,,αk będzie zbiorem wszystkich krawędzi nieskończonych W

S=i=1tripi+j=1ksjαj|i=1tri=1,ri0,sj0

Wtedy S=W

1) SW

Niech p=i=1tripi wtedy pW, bo W jest wypukły.

Ponieważ każda krawędź zawiera wierzchołek więc jitpi+tαjW.

Zatem tpipi+tβW

Na mocy poprzedniego lematu

β=j=1ksjαj jest wektorem takim, że tp+tβW Co daje tezę.

2) WS:

Przypuśćmy, że WS i będziemy dochodzić sprzeczności.

Niech qWS.

S jako wielościan jest zbiorem wypukłym i domkniętym.

Istnieje taka półprzestrzeń  H, że qH i SH.

WH jest wielościanem zawartym w W, zatem istnieje wierzchołek p wielościanu HW. p nie jest wierzchołkiem W, bo S zawierał wszystkie wierzchołki (a nawet krawędzie). p leży na brzegach n liniowo niezależnych półprzestrzeni opisujących WH, więc leży na brzegach n-1 półprzestrzeni opisujących W. Stąd p leży na krawędzi W

- sprzeczność.

Twierdzenie 10.4

Jeżeli W jest wielościanem, różnym od zbioru pustego, to istnieją takie punkty p1,p2,,pt oraz wektory α1,α2,,αk,

że W=i=1tripi+j=1ksjαj|i=1tri=1ri0sj0.

Niech p będzie punktem wielościanu W. Definiujemy zbiór wektorów

V=αRn|rRp+rαW

.

Zauważmy, że V jest przestrzenią liniową. Wprost z definicji wynika własność αVrαV. Dodatkowo z własności wielościanów mamy

αVqWq+αW

A więc dla α,βV zachodzi p+α+β=p+α+βW.

Podsumowując

αVqWq+αW.

Niech S=Wp+V będzie wielościanem powstałym z przecięcia W z podprzestrzenią prostopadłą do V. Zbiór S jest niepusty bo zawiera punkt p ale nie zawiera prostej. Zatem S ma wierzchołek i na mocy poprzedniego twierdzenia istnieją takie punkty p1,p2,,pt oraz wektory α1,α2,,αk,

że S=i=1tripi+j=1ksjαj|i=1tri=1ri0sj0.

A stąd W=i=1tripi+j=1ksjαj+z=1mazβz+z=1mbz-βz,

gdzie i=1tri=1ri0sj0,az0,bz0, oraz wektory β1,β2,,βm tworzą bazę przestrzeni V.

Definicja 10.1

Niech p1,p2,,pt będzie zbiorem punktów z przestrzeni Rn. Wielościanem klasycznym w Rn nazywamy zbiór:

S=Convp1,p2,,pt=i=1tripi|i=1tri=1ri0

Twierdzenie 10.5

Niech W będzie wielościanem w Rn z wierzchołkiem. Wtedy równoważne są warunki:

1)  W jest wielościanem klasycznym.

2)  W jest ograniczony (tzn. prK(p,r)W).

3)  W nie ma krawędzi nieskończonych.

  3)1) - wynika z poprzedniego twierdzenia

1)2) - oczywiste

2)3) - oczywiste.

Metody dowodu i część idei pochodzi z następujących twierdzeń Karatheodory'ego (oryginalnie po grecku - Kαραθϵδωρη, po angielsku - Carathéodory )

Twierdzenie 10.6

Niech q będzie punktem n- wymiarowego stożka

S=p+j=1ksjαj|sj0

wówczas można przedstawić jako sumę punktu p i co najwyżej n wektorów.

Twierdzenie 10.7

Niech q będzie nieujemnym rozwiązaniem układu t równań liniowych o n zmiennych AX=b. Wówczas z macierzy A można wybrać takie liniowo niezależne kolumny ki1,ki2,,kit, że układ ki1,ki2,,kitX=b też ma nieujemne rozwiązanie. ( istnieje niezerowe rozwiązanie bazowe układu AX=b.)

Twierdzenie 10.8

Niech q będzie punktem n- wymiarowego wielościanu

W=i=1tripi+j=1ksjαj|i=1tri=1,ri0,sj0.

Wówczas q jest kombinacją wypukłą co najwyżej n+1 punktów i wektorów rozpinających ten wielościan.

Ćwiczenie 10.1

Niech X=2,5,-2,3,1,3,3,7,1,2. Wiedząc, że punkt

1,4ConvX , 1,4=152,5+15-2,3+151,3+153,7+151,2. Przedstaw 1,4 punkt jako kombinację wypukłą trzech punktów ze zbioru X.

Ćwiczenie 10.2

Niech X=1,3,3,5,5,4 zaś Y=1,1,2,1 Wiedząc, że punkt 1,4=131,3+133,5+135,4+1,2+1,1ConvX+StY , przedstaw 1,4 punkt jako kombinację wypukłą trzech elementów ze zbioru XY. ( StY=a1,2+b1,1|a,b0).

Ćwiczenie 10.3

Wiedząc, że punkt p=1,1,1,1,1 jest dopuszczalnym rozwiązaniem układu Ax=b, gdzie A=111122-21015-62-12 i b=622 znajdź wszystkie bazowe rozwiązania dopuszczalne.

Uzasadnij, że otrzymane punkty leżą na jednej płaszczyźnie ale nie są współliniowe -( są wierzchołkami czworokąta).

Przedstaw p=1,1,1,1,1 jako kombinację wypukłą trzech z otrzymanych punktów.

Treść automatycznie generowana z plików źródłowych LaTeXa za pomocą oprogramowania wykorzystującego LaTeXML.

Projekt współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego.

Projekt współfinansowany przez Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego i przez Uniwersytet Warszawski.