3. Obserwowalność

Rozpatrujemy następujący układ liniowy:

x˙=Ax,x0=x0,y=Cx,t0, (3.1)

gdzie x=xtRn, y=ytRm, A jest macierzą n×n oraz C jest macierzą m×n.

Problem 3.1

Zagadnienie obserwowalności (Observability question): dla zadanego y=ytRm odtworzyć x=xtRn, a w szczególności x0Rn.

Sens tego zagadnienia widać dla m<n: y to pomiary (obserwacje), z których należy odtworzyć wielowymiarowe x.

Definicja 3.1

Układ (3.1) nazywa się obserwowalny (observable), jeżeli dla rozwiązań x1, x2, z faktu, że Cx1t=Cx2t, dla t0,t1, wynika, że x10=x20.

Przykład 3.1

Jeżeli C=0, to układ nie jest obserwowalny. Jeżeli n=m i C jest nieosobliwa, to xt=C-1yt i układ jest obserwowalny.

Twierdzenie 3.1

Dwa następujące warunki są równoważne

  • (a) układ (3.1) jest obserwowalny;

  • (b) rankCT,ATCT,,ATn-1CT=n, czyli układ

    x˙=ATx+CTu (3.2)

    jest lokalnie sterowalny.

Dowód: [19], str. 25, [27], str. 117.

1. Dowód b a, czyli a b. Załóżmy więc a, czyli, że układ (3.1) nie jest obserwowalny. Istnieją wówczas punkty x1,0,x2,0Rn, t.ż. x1,0x2,0,

x˙1=Ax1,x10=x1,0x˙2=Ax2,x20=x2,0 (3.3)

oraz yt=Cx1t=Cx2t dla każdego t0. Niech

xt=x1t-x2t,x0=x1,0-x2,0. (3.4)

Stąd

x˙=Ax,x0=x00, (3.5)

czyli xt=etAx0. Mamy Cxt=0 dla t0. Zatem

CetAx0=0,t0 . (3.6)

Zatem dla t=0 otrzymujemy Cx0=0, następnie różniczkując względem t i wstawiając t=0 otrzymujemy, że

CAkx0=0,k=0,1,2,. (3.7)

Stąd x0TAkTCT=0, a więc x0TATkCT=0, czyli

x0TCT,ATCT,,ATn-1CT=0 . (3.8)

Ponieważ x00, więc rankCT,ATCT,,ATn-1CT<n, co kończy dowód b a.

2. Dowód a b, czyli b a. Załóżmy więc b, czyli, że

rankCT,ATCT,,ATn-1CT<n.

Zatem istnieje x00, t.ż.

x0TCT,ATCT,,ATn-1CT=0,

czyli CAkx0=0 dla każdego k=0,1,,n-1.

Z twierdzenia Cayleya–Hamiltona wynika, że

An=-βn-1An-1--β0I

dla odpowiednich stałych β0,,βn-1 (z wielomianu charakterystycznego).

Stąd CAnx0=0. Następnie

An+1=-βn-1An--β0A,

a więc CAn+1x0=0. Kontynuując otrzymujemy CAkx0=0 dla każdego k=0,1,. Mamy

xt=etAx0=k=0tkAkk!x0,

skąd otrzymujemy Cxt=0, a zatem układ (3.1) nie jest obserwowalny. To kończy dowód.

Treść automatycznie generowana z plików źródłowych LaTeXa za pomocą oprogramowania wykorzystującego LaTeXML.

Projekt współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego.

Projekt współfinansowany przez Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego i przez Uniwersytet Warszawski.